یکی از دغدغه‌های مهم هر دانش آموز کنکوری، اینه که چطوری تو مدت مثلاً 9 ماه یا یک سال، همه مطالب درسی رو یاد بگیره، براشون تست بزنه و حتی دوره هم بکنه. شاید اگر حجم کتابای درسی رو به یک باره نشون دانش آموزان بدیم، حتی تصور این که بتونن تو این مدت روی همه این مطالب تخصص پیدا کنن براشون سخت باشه.
اما خبر خوب اینه که هر ساله، تعداد زیادی از رتبه‌های برتر و زیر هزار هستن که نه تنها این دروس رو یاد میگیرن، بلکه در کنارش مدرسه هم میرن و در آخر کلی هم وقت برای دوره کردن آموخته‌هاشون دارن. اگر از این دانش آموزا بپرسیم که راز موفقیت‌شون چی بوده، همه‌شون بلااستثنا به اهمیت برنامه ریزی اشاره میکنن.
اگه بخوایم با یه چوب جادویی، این همه مطالب کنکور رو توی ذهن دانش آموزا بریزیم، در واقع باید بگیم که برنامه ریزی حکم این چوب جادویی رو داره. واسه همین، تو این مقاله میخوایم تمام نکات مورد نیازتون درباره برنامه ریزی کنکور رو بهتون بگیم، درباره اصول برنامه ریزی کنکور صحبت کنیم و خلاصه، شما رو به یک غول برنامه ریزی تبدیل کنیم. آماده‌اید؟ پس بزنین بریم.
چگونه برای کنکور برنامه ریزی کنیم؟
توی برنامه ریزی کنکور، شما باید هم به اهداف کوتاه مدت، هم میان مدت و هم بلند مدت تسلط داشته باشین. برنامه‌های آزمونای مختلف، هدف گذاری بلند مدت (فصلی و ماهانه) و تا حدودی میان مدت (هفتگی و دو هفته یه بار) رو براتون انجام داده اما چیزی از اهداف کوتاه که معمولاً مربوط به روزهاست، نگفته. توی برنامه ریزی، شما باید هر واحد زمانی، چه هفتگی چه روزانه رو، به بلوک‌های مختلف تقسیم کنین.
حالا برای هر بلوک، زمانی یک ساعته تا یک و نیم ساعته در نظر بگیرین. زمان هر بلوک رو بین یک تا یک و نیم ساعت قرار بدین. حالا توی هر روز، با توجه به نکاتی که پایین‌تر بهتون میگیم و توانایی خودتون، چند تا بلوک قرار بدین. پیشنهاد میکنیم اگر تازه شروع کردین، بین سه تا پنج تا بلوک تو هر روز بذارین و آروم آروم زیادترش کنین. مثلا یه دانش آموز تجربی، میتونه توی یه روز که 4 تا بلوک داره، دو تا رو برای شیمی و زیست و دو تا رو برای ادبیات و عربی (البته اگه هنوز دروس عمومی جزء کنکور باشن!) اختصاص بده. حالا با هم به مهم‌ترین نکاتی که تو برنامه ریزی برای کنکور نیازه بدونین رو میپردازیم تا بتونیم به بهترین نحو ممکن، یک برنامه خیلی خوب واسه خودمون بچینیم.
انتخاب هدف
اولین نکته برای برنامه ریزی کنکور اینه که ما بدونیم دقیقاً میخوایم چه هدفی رو دنبال کنیم. اول از همه باید هدف بزرگ‌تر رو در نظر بگیریم و به چند تا هدف کوچیک خوردش کنیم، بعد برای هر کدومش برنامه مناسب رو بریزیم. فرض کنید یه دانش آموز میگه من هدفم قبولی پزشکی دانشگاه تهرانه. خوب مسلماً این دانش آموز باید تو کنکور رتبه تک رقمی و دو رقمی بیاره تا به این هدفش برسه. برای رسیدن به این رتبه هم به طور مداوم تو آزمونای آزمایشی رفته رفته به سطح بهتری برسه.
برای کسب نتیجه تو آزمونای آزمایشی هم باید تو مدت دو یا سه هفته‌ای که فرصت داریم، به بهترین شکل ممکن برای موارد آزمون آماده بدیم. حالا میتونیم با دید بهتری شروع کنیم به برنامه ریزی برای کنکور. دیدید که از یک هدف خیلی بزرگ یعنی قبولی پزشکی تو دانشگاه تهران، رسیدیم به تسلط روی دروس آزمونی که پیش رومونه.
البته این برای دانش آموزیه که میخواد دقیقاً با برنامه آزمون پیش بره و خودش مثلا تصمیم نداره چند ماه زودتر یا دیرتر درساش رو تموم کنه و به دوره بپردازه. پیشنهاد ما اینه که طبق برنامه یک آزمون جلو برید و همواره توسط همون آزمون، خودتون رو بسنجید. چون با برنامه آزمون، امکان هدف گذاری کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت وجود داره که هر سه این نوع برنامه ریزی، برای موفقیت توی کنکور ضروری هستن.
دونستن توانایی‌های فردی
حالا که ما میدونیم چی میخوایم و تقریباً مسیر راه رو مشخص کردیم، باید بدونیم چه قدر توانایی داریم. هر کسی توانایی اینو نداره که روزانه 14 ساعت باکیفیت درس بخونه. بذارید این رو خیلی جدی بهتون بگیم: برای رسیدن به موفقیت تو کنکور، مهم‌ترین نکته، آهسته و پیوسته حرکت کردنه. شما باید طوری از توانایی‌هاتون استفاده کنید که به طور مداوم به مسیرتون ادامه بدید و خسته نشید. این که سه روز پشت سر هم 8 ساعت درس بخونید، خیلی بهتر از اینه که یک روز 12 ساعت، یک روز 10 ساعت و یک روز هم 2 ساعت درس بخونید.
جمع ساعات درس خوندتون توی این سه روز، به 24 میرسه اما اصل پیوستگی تو روش اول رعایت شده و تو روش دوم نه. اگه اصل پیوستگی رو رعایت کنید، ذهن‌تون زود خسته نمیشه و میتونید تو مسیر چند ماهه تا کنکور آماده بمونید. وقتی فهمیدید توانایی‌تون چند ساعت مطالعه باکیفیت در روزه، با دید بازتری میتونید برای هر روزتون برنامه ریزی کنید. فرضاً اگه توانایی 8 ساعت مطالعه تو روز دارید، میدونید که در هفته 56 ساعت وقت برای درس خوندن خواهید داشت و میتونید دروس مختلف رو بر اساس اهمیت تو این 56 ساعت پخش کنید.
مطلب مرتبط: مشاوره کنکور
پیشرفت‌ها و نقاط ضعف خودتونو در نظر داشته باشید
یکی از مهم‌ترین نکاتی که در برنامه ریزی برای کنکور باید بهش توجه داشته باشید، اینه که برنامه شما باید پویا و منعطف باشه. یعنی چی؟ یعنی اگه برای مثال تو برنامه ریزی‌تون برای یک درس که توش قوی‌ترید وقت کمتری گذاشتید، اونو همینطوری به حال خودش رها نکنید. بارها شده که یک دانش آموز توی یه درس قویه و انقدر براش وقت کم میذاره که دیگه بهش مسلط نیست. اگه حس می‌کنید این داره واسه شما هم اتفاق میفته، باید یه تجدید نظر تو برنامه روزانتون ایجاد کنید.
مثلا فرض کنید شما توی درس زیست خیلی قوی هستید و واسه همین، تصمیم میگیرین وقت کمتری براش بذارین. بعد از حدوداً یک ماه، میبینید که ترازتون داره توی زیست افت میکنه و نیاز به مطالعه بیشتر دارین. اینجاست که باید دست به کار بشین و توی تایم زیست خوندن و تست زدنتون تغییر ایجاد کنین. توجه کنین که قرار نیست ما یه برنامه ثابت برای یک سال درست کنیم و همینطوری بدون تغییر بذاریمش جلومون و انجامش بدیم. هدف اصلی برنامه ریزی اینه که ما بتونیم به هدفای خودمون برسیم و واسه همین، باید به فکر پویاییش باشیم.
زمان بندی معقول
واسه داشتن یک برنامه ریزی خوب، باید نسبت به توانایی خودتون تو خوندن اون درس و میزان سختیش آگاهی داشته باشین تا بتونین زمان بندی معقولی واسه هر درس در نظر بگیرید. مثلاً اگه توی برنامه روزانتون یک ساعت برای زیست وقت گذاشتین و میبینین با این زمان نمیتونین به مطالبش مسلط بشین، تایم زیست رو باید بیشتر کنین و به دو یا سه ساعت برسونین.
برنامه ریزی حجمی ساعتی
یکی از ایراداتی که خیلی از دانش آموزان باهاش مواجه میشن، اینه که برای یک درس تایم زیادی در نظر میگیرن اما در آخر، به تسلط روی اون درس نمیرسن و افت تراز پیدا میکنن و یا اصلا نمیتونن مطالبی که باید رو توی بازه یکی دو هفته ای جمع کنند. به خاطر همین، پیشنهاد ما اینه که توی برنامه ریزی برای کنکور صرفاً به ساعت درس خوندتون یا توجه نکنید و سعی کنید برنامه حجمی زمانی بریزید.
تو برنامه حجمی ساعتی، شما برای هر حجم از درسی که توی هفته یا روز در نظر گرفتین، یه تایمی مشخص میکنین. مثلاً میگین میخواین تو این هفته، دو تا درس زیست رو بخونین و 300 تا تست هم بزنین. برای خوندن این حجم درس، 6 ساعت زمان در نظر میگیرین، برای تعداد تست و 6 ساعت. پس این هفته در مجموع 12 ساعت برای زیست میخواین وقت بذارین. حالا هم حجمی که دارین و هم زمانی که دارین رو تقسیم بر 7 میکنین و میذارین توی روزهای هفته. اینطوری، تقریباً روزی یک ساعت و 45 دقیقه باید برای زیست وقت بذارین و تقریبا 45 تا هم تست بزنین.
داشتن ایستگاه‌های جبرانی
فراموش نکنین که خوندن برای کنکور، یک ماراتن طولانیه و شما باید ماه‌ها مداوم روی درس خوندن تمرکز داشته باشین. تو این مسیر، ممکنه مسائل و مشکلات مختلفی گریبانگیر شما بشن، مثل مریضی. به همین دلیل، سعی کنید توی برنامه میان مدت، چند تا ایستگاه جبرانی قرار بدین. اینطوری هم خیالتون از بابت مشکلات احتمالی راحته و هم اگر خدایی نکرده واقعاً دچار مشکلی بشین، میتونین خوب استراحت کنین و بدونین که وقت برای جبران دارین.
اگر احیاناً تا زمان فرارسیدن ایستگاه‌های جبرانی همه کاراتون رو انجام دادین و چیز عقب افتاده‌ای نداشتین، یا میتونین از اون تایم برای دروسی که احساس ضعف دارین استفاده کنین یا میتونین بابت اینکه تونستین کامل به برنامه عمل کنین، به خودتون جایزه بدین، مثلا برین سینما یا یه چیزی برای خودتون بخرین.
ناامید نشین
شما ممکنه یه برنامه اولیه برای خودتون بریزین و وقتی شروعش کردین، بعد چند هفته ببینین که اصلاً به اون برنامه نرسیدین. اینجا خیلی مهمه که دست به کار بشین و دلایل عمل نکردن به برنامه رو بفهمین. آیا برنامه رو زیادی سنگین چیدین؟ آیا برنامه طوری بوده که خیلی یک نواخت بوده و خستتون کرده؟ آیا خودتون کوتاهی کردین و با این که برنامه سبک بوده، بهش پایبند نبودین؟
حالا با فهمیدن علت، میتونین به راحتی راهکار مناسب رو پیدا کنین. اگه واقعاً برنامه‌ای که ریختین سنگینه و نمیتونین بهش عمل کنین، بهتره هر چه زودتر دست به کار بشین و یه برنامه ریزی متعادل‌تر برای کنکور داشته باشین. توجه کنین که زمان از دست رفته قابل جبرانه و شما نباید به خاطرش ناامید بشین و خودتونو سرزنش کنین. این مسائل برای خیلی از کنکوریا اتفاق میفته و تناه شما نیستین که ممکنه یه جاهایی کم بیارین و مجبور بشین برنامتون رو عوض کنین.
به همه دروس تو برنامه اهمیت بدین
اگه از تابستون یا پاییز برای خوندن کنکور شروع کردین، خیلی مهمه که هیچ درسی رو حذف نکنین چون مطمئن باشین زمان کافی برای خوندن همه درسا رو دارین. حذف کردن برای موقعیه که دیگه وارد دوران جمع بندی شدیم و وقت برای خوندن مطالب جدید نداریم. پس حتی سخت ترین مباحث که هیچ تسلطی روشون ندارین هم از اوایل زمان برنامه ریزی حذف نکنین و اونا رو توی برنامه داشته باشین.
مطلب مرتبط: تست زنی کنکور
برنامه ریزی کنکور انسانی
بعد از اینکه برای خودتون تو رشته انسانی هدف تعیین کردین، باید از ضرایب هر درس آگاهی داشته باشین تا بتونین به خوبی برنامه ریزی رو انجام بدین. اینطوری، متوجه میشین که برای هر درس باید چه مقدار وقت بذارین. تو قدم بعدی، خیلی مهمه که سطح خودتون رو توی هر درس بدونین. اگه توی ریاضی رشته انسانی ضعیف هستید، به هیچ عنوان از همون اول سراغ منابع خیلی پیشرفته نرین و با کتابی کارتون رو شروع کنین که مطالب رو به سادگی براتون توضیح داده.
همچنین، فراموش نکنین که دروس انسانی به زودی از یاد آدم میرن، واسه همین تو برنامه ریزی برای کنکور انسانی باید ایستگاه‌های دوره و مرور زیادی داشته باشین. نکته دیگه درباره برنامه ریزی برای کنکور انسانی، اینه که شما باید توی روز تنوع دروس داشته باشین. یعنی از 4 درس عمومی، معمولاً دو درس و از دروس اختصاصی، سه یا چهار تا درس رو باید توی برنامه بذارین.
برنامه ریزی کنکور تجربی
بچه‌های تجربی توی برنامه ریزی برای کنکور باید توجه ویژه‌ای به زیست شناسی و شیمی داشته باشن تا بتونن یه رتبه خوب کسب کنن. پیشنهاد میکنیم که هر دو تا درس رو توی برنامه هر روز خودتون قرار بدین تا به طور مداوم باهاشون سر و کار داشته باشین. اگر هم نمیتونین، سعی کنین حداقل زیست رو تو برنامه هر روز داشته باشین.
نکته خیلی مهم دیگه که بچه‌های تجربی باید بدونن، اینه که درسته درس زیست خوندنیه و خبری از مسائل توش نیست، اما برای رسیدن به تسلط تو این درس و تسلط بر مفاهیم، باید تست زنی داشته باشین. خیلی اوقات پیش اومده که یک دانش آموز یک درس زیست رو سه بار میخونه، اما وقتی میره تست میزنه میفهمه که اصلاً به خیلی از جاهایی که طراح سوال براش مهم بوده، اهمیت نداده. پس سعی کنین حتما توی برنامه هفتگیتون، تست برای زیست قرار بدین. پیشنهاد میکنیم وقتی یک درس رو کامل خوندین، فرداش رو به تست زنی اختصاص بدین.
مثلاً اگر شنبه و یکشنبه رو برای خوندن مبحث گوارش گذاشتین و تمومش کردین، دوشنبه تست‌های این مبحث رو بزنین. اینطوری هم درسی که خوندین دوره میشه و هم با تست زنی آشنا میشین. توجه کنین که به هیچ عنوان از ریاضی و فیزیک غافل نشین. خیلی از دانش آموزای تجربی تو این دو تا درس ضعف دارن و اگه بتونین خودتون رو به حد خوبی برسونین، از خیلیا جلو میزنین. پیشنهاد ما اینه که ریاضی و فیزیک رو به صورت یک روز در میون توی برنامه بذارین. مثلا شنبه ریاضی، یکشنبه فیزیک، دوشنبه دوباره ریاضی و به همین منوال.
برنامه ریزی کنکور ریاضی و فیزیک
توی کنکور ریاضی، با درسی مواجهیم که خودش از اجرای زیادی تشکیل شده، یعنی ریاضی. واسه اینکه تو این درس موفق بشین، باید روی هندسه، حسابان، جبر و احتمال و غیره تسلط داشته باشین. پیشنهاد میکنیم هیچ کدوم از این درسا رو کنار نذارین و همش رو توی برنامه داشته باشین. میتونین تو برنامه ریزی کنکور ریاضی و فیزیک، دو تا درس از گروه ریاضی رو توی مطالعه هر روزتون قرار بدین. یک بلوک روزانه هم به فیزیک اختصاص بدین. اینطوری، هر روز سه تا بلوک رو به مهم‌ترین درستون اختصاص دادین.
البته از شیمی هم نباید غافل بشین و این درس رو توی برنامه یک روز در میون بذارین. خیلی وقتا این شیمیه که باعث میشه یه نفر جایی که میخواد قبول شه یا نه. نکته خیلی مهم توی برنامه ریزی برای کنکور ریاضی و فیزیک اینه که رسیدن تسلط به دروس این رشته زمان میبره و شما اصلاً نباید اوایل به دلیل تایم زیادی که یه مبحث ممکنه ازتون بگیره، ناامید بشین. مطمئن باشین رفته رفته با حل تست بیشتر و مرور درسا، روی اونا تسلط پیدا میکنین.
برنامه کدوم موسسه برای آزمون بهتره؟
در جواب به این سوال، باید بگیم بهترین آزمون، آزمونیه که شما بهش پایبند باشین. این خیلی مهمه که وسط سال یک دفعه سراغ برنامه جدید نرین و یک برنامه رو دنبال کنین. تقریباً میشه گفت برنامه بلند مدت و میان مدت همه موسسات شبیه هم هستن و استانداردن، پس نیاز نیست خیلی وسواس توی انتخاب برنامه موسسات به خرج بدین. اینجا مهمه که خودتون با توجه به نکاتی که گفته شد، برنامه ریزی کوتاه مدت یا روزانه رو با توجه به برنامه میان مدت و بلند مدت موسسات تنظیم کنین.
برنامه ریزی در تابستان
به خاطر حجم زیاد مطالب کنکور، خیلی مهمه که بتونید از تابستون قبلش، یه برنامه ریزی خوب واسه مسیرتون داشته باشین. چیزی که خیلی مهمه اینه که تابستون برای اکثر دانش آموزا، اولین نقطه شروع کنکوری خوندنه و واسه همین نیاز نیست شما تمام توانتون رو بذارین برای این فصل. در کنار درس، تفریح و استراحتتون هم داشته باشید تا بتونید به بهترین نحو از این فصل استفاده کنید.
یه چیزی که تو تابستون خیلی مهمه، اینه که تا آخر این فصل، تونسته باشین قلق کار خودتون رو به دست آورده باشین. قبل‌تر توی این مقاله گفتیم که باید بر اساس توانایی خودتون برنامه ریزی انجام بدین. تابستون بهترین وقت برای اینه که بفهمین توی خوندن درسا چه قدر توانایی دارین. نکته دیگه، اینه که بهتره اکثرا درسایی که حفظی نیستن رو بذارین برای خوندن تو تابستون، چون وقتی تو دروس مفهومی به تسلط میرسین، مساله زمان اون قدرا مهم نیست. به خاطر همین، خیلی خوب میشه اگه با برنامه ریزی برای کنکور تو تابستون، بتونین ریاضی و فیزیکتون رو قوی کنین.
اما اگه سوالتون اینه که کی باید برنامه ریزی رو توی تابستون شروع کنیم، جواب اینه که هر چه زودتر بهتر! بهتره تا وقتی که تو حال و هوای درس خوندن هستین و از امتحانای سال یازدهم زیاد فاصله نگرفتین، برنامه ریزی برای کنکور و درس خوندن رو شروع کنین. نیاز نیست همین اول هدفای عجیب غریب مثل 14 ساعت درس خوندن داشته باشین، حتی اگه با روزی سه یا چهار ساعت هم شروع و به مرور زیادترش کنین، میتونین به برنامه خودتون تو تابستون برسین.
یه چیز دیگه که خیلی باید بهش تو برنامه ریزی تابستون اهمیت بدین، اینه که روی یک یا دو درسی که احساس ضعف دارین، بیشتر تو این فصل وقت بذارین. اگه دانش آموز تجربی هستین، خیلی عالی میشه که وقت خوبی رو بتونین به ریاضی و فیزیک اختصاص بدین. نکته آخر درباره برنامه ریزی کنکور تو تابستون، اینه که به برنامه موسسات تو این فصل هم پایبند باشین و آزمون‌ها رو مرتب بدین. اکثر برنامه موسسات اینطوریه که تو این فصل، نصف دروس سال دوازدهم و یکی از پایه‌های دهم یا یازدهم رو تموم میکنن که برنامه ایده آلیه.
مطلب مرتبط: انتخاب رشته کنکور
برنامه ریزی چه قدر روی موفقیت تو کنکور تاثیر گذار هست؟
اگه بخوایم جواب کوتاهی به این سوال بدیم، باید بگیم که خیلی! همون طور که ابتدای مقاله هم گفتیم، حجم مطالب کنکور خیلی زیاده و اگه برای این حجم از درس برنامه ریزی نکنین، ممکنه وسطای سال تحصیلی دچار گیجی و گنگی بشین. اما اگه یه برنامه خوب برای خودتون بریزین و به نکاتی که بالاتر بهشون اشاره کردیم توجه کنین، هم استرس ازتون دور میشه و هم میدونین که مسیر راهتون به چه شکله.
قبل از شروع مسیر پر پیچ و خمی مثل کنکور، دیدن یه طرح کلی از راه خیلی میتونه کمک کننده باشه. برنامه ریزی همون نقشه ایه که بهتون میگه قراره با چی مواجه بشین. پس اهمیت برنامه ریزی برای کنکور رو اصلا دست کم نگیرین و سعی کنین زمان کافی واسش بذارین. نکته مثبت دیگه برنامه ریزی اینه که با کمک اون، میتونین نقاط ضعف و قوت خودتون رو راحت‌تر پیدا کنین. مثلاً اگه ترازتون تو درس زیست کمه، با نگاه به برنامه میتونین بفهمین که کجا کم کاری کردین و چطوری میتونین این درس رو به نقطه قوتتون تبدیل کنین.
کلام پایانی
تو این مقاله سعی کردیم هر چی که باید درباره برنامه ریزی برای کنکور بدونین رو بهتون توضیح بدیم. فراموش نکنین که هیچ کسی شما رو بهتر از خودتون نمیشناسه و واسه همین، اگه خودتون به مطالب گفته شده توجه کنین، میتونین یه برنامه شخصی خیلی خوب داشته باشین. امیدواریم مطالب و نکاتی که گفتیم به دردتون خورده باشن و با کمکشون بتونین مسیر پر پیچ و هم کنکور رو به راحتی طی کنین. در ضمن هر سوالی درباره برنامه ریزی کنکور و مطالب گفته شده دارین، حتماً از یادگیری نوین بپرسین، سعی میکنیم تا جای ممکن جواب بدیم.
